Sözler yarım kaldı, şiirler eksik.

       Sezen Aksu, 2006 yılında yayımladığı ve kendi yazdığı şarkı sözlerinden oluşan kitaba “Eksik Şiir” adını vermişti. Bugün yazılan ve gittikçe şiir olmaktan uzaklaşan, dolayısıyla eksilen, pek çok “şiir”in yanında, kanaatimce Sezen Aksu’nun şarkı sözleri -önemli bir kısmı itibarıyla- güzel bir şiirdir de. “Gidemem” şarkısında yer alan şu sözlerin ifade ettiğini bugünlerde yazılan kaç şiir bu ölçüde duyurabiliyor:

“Hem çok zor, hem de çok kısa bir macera ömür
Ömür imtihanla geçiyor

Ben bu yüzden hiç kimseden gidemem, gitmem
Unutamam acı tatlı ne varsa hazinemdir.
Acının insana kattığı değeri bilirim küsemem
Acıdan geçmeyen şarkılar biraz eksiktir” (Sezen Aksu, Eksik Şiir, sayfa 211)

          Sezen Aksu’nun iki albümüne isim kaynağı olan “Düş Bahçeleri”nin girişindeki sözler, ne kadar zengin ve güzel bir bahçeye giriş yaptığımızı bize hissettirir:

“Yürüyorum düş bahçelerinde
Gördüm, düşümden büyük bahçe yok
Yüreğimin kuşları konmuş telgrafın tellerine
Neşesi gurbet selamlarından çok” (aynı eser [a.e.], sayfa 29)

        Realitenin -ufku çoğu kez sınırlayan- dünyasından, düş bahçelerinin geniş iklimine geçiş… Böyle bir geçişle gönül kuşunun pır pır edişi, telgrafın tellerine konarcasına neşelenişi. Öyle bir neşe ki gurbet selâmlarının bile ötesinde. Gurbette alınan selâm ve gurbette verilen selâm, her günün alışkanlığının ne denli ötesindedir. İşte onun da ötesinde bir neşenin yaşandığı düş bahçesi…

İkinci bölümde, “düş bahçeleri”nin seher vaktidir:

“Duruyorum vaktin seherinde
Değiştirdim takvimleri, gece yok” (a.e., s.29)

        Seher vakti, kendine has bereketi, dinginliği ve tatlılığı ile, vaktin kıymetini bilenlere, sabâ yelinin içten içe işleyen esintisini sunar. O yüzden olsa gerek vaktin seherinde durulmuş. Gecesi olmayan günlerle takvimler aydınlanmış. Gecenin ayrı bir derinliği, ayrı bir sükûneti olmakla beraber burada onu bir istiare malzemesi olarak karanlığın temsili, seheri de aydınlığın temsili olarak düşünmekte sakınca yok sanırım. Böyle bir aydınlık düş bahçesinde yüreğin kuşları telgrafın tellerine de konar, oradan pervâz ederek yeni dünyalara da yelken açar, bunda şaşılacak ne var!

        Şiir tadında sözlerin olduğu bir düş bahçesinde seyahat, şimdilik bu kadar olsun. Sezen Aksu’nun düşüne, kalemine, sezgisine sağlık temennisiyle… Allah, onun da hepimizin de diline ve kalemine güzel sözler beyan ettirsin.

---

Sözlerin yer aldığı eser: Sezen Aksu, Eksik Şiir, Metis Yayınları, Aralık 2006, İstanbul.

Fahri Kaplan

kaplanfahri@gmail.com

 “Biga Doğuş BİGA”, Eylül 2014

Tags: düş bahçeleri, ekşik şiir, sezen aksu

Osmanlı’da yetişen büyük şâirlerin başında “Sultânü’ş-Şu’arâ” (Şâirler Sultanı) unvanlı Bâkî (vefatı h.1008/ m.1600) gelir. Asıl ismi Mahmud Abdülbâkî olan Bâkî Efendi, şiirlerinde İstanbul Türkçesi’ni engin tadıyla kullanmanın yanında bir medeniyetin ihtişamlı sesini mısra‘larına nakşetmiştir. Bir şâheser olan Bâkî Dîvânı’nda kasideler de gazeller de türünün zirve örnekleri mâhiyetindedir. Kânûnî Sultan Süleyman Han’ın -rahmetullahi aleyh- vefatı üzerine yazdığı mersiye de edebiyatımızda bu türde yazılan en iyi şiir olsa gerek.

Dilerseniz, Şâirler Sultânı Bâkî’nin şiir ikliminde bir kaç beyitlik bir seyahate çıkalım:

Ezelden şâh-ı aşkın bende-i fermânıyız cânâ
Mahabbet mülkinün sultân-ı ‘âlî-şânıyuz cânâ
(…)
Zamâne bizde gevher sezdügiçün dil-hırâş eyler
Anun’çün bagrumuz hûndur ma’ârif kânıyuz cânâ

“Ey can (sevgili)! Biz ezelden beri aşk şâhının fermânının kölesiyiz; sevgi ülkesinin yüce şanlı sultânıyız. Zamâne bizde cevher sezdiği için gönlümüzü hırpalar; onun için bağrımız kandır, biz ma’rifet kaynağıyız.”

Bu mısra‘lar kölelikle sultanlığı birleştiren ma’rifet cevherine sahip bir gönlün engin âleminin vasf edildiği sözleri taşır. Bâkî’nin bir başka gazeli de şu mısralarla başlar:

Yârdan cevr ü cefâ lutf u kerem gibi gelür
Gayrdan mihr ü vefâ derd ü elem gibi gelür

“Sevgiliden (gelen) sıkıntı ve eziyet, lütuf ve cömertlik gibi gelir. Başkasından (gelen) sevgi ve vefâ, dert ve elem gibi gelir.”

Her ne kadar, yer yer elemin yoğunlaştığı mısra‘larına şâhid olsak da Bâkî’nin şiiri, Fuzûlî’ninki gibi derin ızdırablarla örülmüş bir şiir değildir. Onun şiirinden safâ bulmak, hoşça bir tad alarak şenlenmek çoğu zaman mümkün olur:

Nükte-i mihr ü mahabbetdür ser-â-ser Bâkıyâ
Bulmaya aşk ehli eglence eş’ârun gibi

“Ey Bâkî! (Şiirin) Baştan başa sevgi ve muhabbet nüktesidir; (bu yüzden) aşk ehli şiirlerin gibi (bir) eğlence bulmaya!”

Yerinde durmayan, kararı olmayan bu dünya işleri, şair için, sevinmeye ve üzülmeye değmez:

Devlet-i dünyâ içün hergiz ne gam-gîn ol ne şâd
Ber-karâr olmaz bilürsin hâl-i âlem ey gönül

“Dünyâ saadeti için ne gam çek ne de sevin! Ey gönül, bilirsin âlemin hâli kararında olmaz (yerinde durmaz).”

Gül ile bülbül şiirimizde sevilen ve seveni temsil etmesi bakımından çokça işlenmiştir ve en zarîf işlendiği beyitlerden biri de Bâkî’nin şu mısrâlarıdır:

Gül gülse dâim ağlasa bülbül ‘aceb degül
Zîrâ kimine ağla demişler âlemde kimine gül

           Bâkî’nin güzel beytlerinden belki kitaplarca bahs açılabilir ve her beytte ayrı bir tad yakalanabilir. Bu yazıda sadece o şiir ummânından bir kaç damlayı eksik ifadelerimizle sunmaya çalıştık. Bâkî, neredeyse atasözü hâline gelmiş mısrâında ifade ettiği gibi “kubbede bir hoş sadâ” bıraktı. Allah rahmet eylesin!

Âvâzeyi bu âleme Dâvûd gibi sal
Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş

“Sesini bu aleme Hazreti Dâvûd aleyhisselâm gibi sal. Bu kubbede bâkî kalan bir hoş sadâ imiş.”

Kaynaklar:
Bâkî Dîvânı, Hazırlayan: Dr. Sabahattin Küçük, TDK Yayınları , Ankara 1994
Sabahattin Küçük, Bâkî ve Dîvân’ından Seçmeler, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.

---

 

Yazının ilk yayım yeri: “Biga Doğuş BİGA”, Ağustos 2014.

Fahri KAPLAN

fkaplan@lafistan.com

Tags: Baki, Bâkî beyitleri, Bâkî'den beyitler, şiir

   Klâsik şiirimizin (buna bugün divan edebiyatı da denmektedir.) birbirinden güzel beyitleri arasında seyahat etmek insana ayrı bir tad verir. Bugün bu şiirle aramızda dil problemi olduğu düşünülse de esasen bu şiirin alemine biraz girdikten sonra bunun hiç de aşılamayacak bir mesele olmadığı görülecektir. Zira o şairlerin yazdığı dil de Türkçe’dir. Edebi bir dildir, şiir dilidir, bu sebebden kendini okudukça açması; anlamak, özümsemek, tat almak için ilgi, sevgi ve çaba gerektirmesi tabiidir. Ben bu yazıda ve önümüzdeki bazı yazılarda -inşaallah- eski(meyen) şiirimizin bazı müstesna beyitleri arasında bir yolculuk yapmak istiyorum. Bu yazıda da Fuzûlî’nin yazdığı bir kaç müstesna beyitle hem-hâl olmak niyetindeyim. Eğer bu seyahate ben de varım diyorsanız, buyurunuz efendim!

Tags: Beyit, Fuzûlî beyitleri, Fuzuli